Trakya Birlik Yönetim Kurulu tarafından yapılan kapsamlı açıklamada, Türkiye’de ayçiçeği yağının bitkisel yağ tüketiminde yüzde 85 paya sahip olduğu, ülke ihtiyacının karşılanabilmesi için ise 3 milyon ton yağlık ayçiçeği üretimi veya tedarikine ihtiyaç duyulduğu belirtildi.
2025/2026 üretim sezonu başında 1,7 milyon ton olarak öngörülen ülke rekoltesinin iklim koşulları nedeniyle yaklaşık 1,5 milyon ton seviyesinde gerçekleşmesi beklendiği vurgulandı. Bu durumun ise ülke yeterlilik oranını yüzde 50’ler seviyesine çekmesi bekleniyor.
Geçtiğimiz 2024/2025 sezonunda ise olumsuz iklim koşulları ve üretim alanlarındaki daralma nedeniyle rekoltenin 1,350 milyon tona gerilediğine dikkat çekilen açıklamada, yüksek yeterlilik oranlarına ulaşmak için Ticaret Bakanlığı ve Tarım ve Orman Bakanlığı ile ortak çalışmalara devam edildiği aktarıldı.
Açıklamada, ithal ikame ürün maliyetini iç piyasada sürdürülebilir seviyeye yükseltecek gümrük vergisi düzenlemeleri ile çiftçilerin lehine “Tarife Kontenjanı” uygulamasının başarıyla hayata geçirildiği ifade edildi. Bu sayede yağlık ayçiçeği fiyatlarının diğer ürün grupları içinde çiftçiler açısından pozitif ayrıştığı bildirildi.
2025-2026 sezonunda ekim alanlarında yaklaşık yüzde 15 artış sağlandığını belirten Trakya Birlik, ayçiçeğinin stratejik ürün kapsamına alınmasıyla birlikte yeni destekleme modellerinin uygulamaya konduğunu açıkladı.
Bu destekler arasında Temel Üretim Desteği’nin yanı sıra Planlı Üretim Desteği, Yerli Sertifikalı Tohum Kullanım Desteği ve Su Kısıtı Desteği bulunuyor. Ayrıca, baharlık üretimde dünyada ilk kez uygulanan “Köy Bazlı Verim Sigortası” modeliyle kuraklık gibi iklim risklerine karşı üreticilerin korunması sağlandı.
"FİYATLARDA İSTİKRAR SAĞLANDI"
Tarife Kontenjanı uygulamasının 18 Temmuz 2025 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan Cumhurbaşkanı Kararı ile yürürlüğe girmesiyle birlikte gümrük vergilerinde güncellemeler yapıldığı ifade edilerek, bu düzenlemelerin yüksek üretim maliyetlerini dengeleyerek arz-talep dengesinin sağlıklı tesis edilmesini hedeflediği belirtildi.
Uygulamanın ilk etkilerinin Çukurova bölgesinde görüldüğü, fiyatların 20-21 TL/kg seviyesinden 26-27 TL/kg bandına yükseldiği vurgulandı. Trakya bölgesinde de hasat başladığı ve tohum fiyatlarının yüksek talep gördüğü ifade edildi.
AYÇİÇEĞİ İÇİN AVANS ÖDEMESİ 28 BİN TL
Açıklamada, Trakya Birlik’in 2025/2026 sezonu için uluslararası standart olan yüzde 44 yağ oranlı ayçiçeği ürünü baz alınarak ton başına 28 bin TL avans ödemesi yapacağı duyuruldu. Bu miktarın geçen yıl açıklanan ön alım fiyatına göre en az yüzde 40 artış sağladığı belirtildi.
Ayrıca, teslim edilen ürünlerin fiyatlarının yağ oranına göre yüzde 1,5 çarpanla hesaplanarak istikrarlı fiyat oluşumu teşvik edileceği bildirildi.
Halihazırda ayçiçeği fiyatlarının, piyasada işlem gören 13-13,5 TL/kg bandındaki buğday fiyatları ile karşılaştırıldığında, hedeflenen 1’e 2 paritenin avans ödemesi ile sağlandığı aktarıldı.
Trakya Birlik, ürün alımlarını sadece mevzuatla belirlenmiş faaliyet bölgesinde ve üretici ortaklarından gerçekleştirdiğini, üretici lehine sürdürülebilir fiyat mekanizmasının sağlanması için ilgili bakanlıklara raporlar sunduğunu açıkladı.
Birlik, ayçiçeği üretiminin tarladan sofraya uzanan önemli bir değer zinciri olduğunu, üretici refahının sağlıklı tesis edilmesiyle mümkün olabileceğini vurguladı. Son üç yılın olumsuz iklim koşullarının üreticileri zorladığı, devlet destekleri ve sigorta modellerinin bu zorlukları azaltmak için önemli olduğunu belirtti.
Açıklamada, 2024/2025 üretim sezonu ile başlayan ve devlet destekleriyle güçlendirilen politikalar sayesinde yakın vadede ülke yeterliliğinin yüzde 70-80 seviyesine çıkarılmasının hedeflendiği belirtildi.
Temmuz ortasında başlayan hasat sürecinde Trakya Birlik’in 48 kooperatifine bağlı 108 alım merkezi ve iki fabrikası aracılığıyla şimdiye kadar 10 bin 584 ton ayçiçeği alımı gerçekleştirdiği açıklandı. Ürün bedellerinin teslimat tarihlerine göre kooperatifler aracılığıyla üreticilere ödeneceği duyuruldu.
Bülent Sarıçiçek
