Türk Ocakları Edirne Şubesi, Osmanlı sadrazamlarından Edirneli Talat Paşa'yı, doğduğu evin bulunduğu alanda andı.
Türk Ocakları Edirne Şubesi Başkanı Yakup Öz, 15 Mart 1921 tarihinde Ermeni teröristlerce şehit edilen, Türk milletinin büyük evladı Talât Paşa'yı şu anda Edirne’de doğduğu evin önünde (Aşiyan Düğün Salonunun bulunduğu alanda) rahmet ve minnetle andıklarını bildirdi.
Ardından konuşan şube yönetim kurulu üyesi Cengiz Bulut, Talat Paşa’nın 147 yıl evvel 1875 yılının Ağustos ayının 5’incigününün sabahında Edirne’de Defterdar Camii ve Medresesine bitişik olan kendi evlerinde doğduğunu belirterek, “Günümüzde bu ev Aşiyan Düğün Salonunun bulunduğu alandadır.
Talat Paşa, Osmanlı Hürriyet Cemiyeti'nin kurucu lideri ve İttihat ve Terakki'nin kurucularından ve önde gelen liderlerinden olan Osmanlı devlet adamıdır. 1908 ihtilâlinin hazırlanmasında önemli rol oynayan Talat Paşa 1908-1918 yılları arasında Osmanlı Devlet siyasetine yön veren en önemli aktörlerden biridir. Talat Paşa ve dava arkadaşları yurdu terk etmeden bir gece önce, Talat Paşa'nın evinde yaptıkları son toplantıda İttihat ve Terakki Cemiyetinin faaliyetine son verme kararını almalarının yanında çok önemli bir karar da alırlar. (Taylan Sorgun'un "Mutareke Dönemi ve Bekirağa Bölügü" isimli kitabin 47-48 ve 49. sayfalarında bu toplantı ayrıntılı olarak ele alınmıştır)
MUSTAFA KEMAL’E BÜYÜK DESTEK VERMİŞTİR
Tarih: 31 Ekim 1918, Yer: Istanbul Talat Paşa'nın evi, Talat Paşa meseleye girdi:
"Bakın sizi buraya çağırtmamın asıl sebebi Mustafa Kemal Paşa meselesidir. Şartlar çok ağırdır. Bu ağır şartlar karşısında bir şeyler yapılması tabiidir. Ama bunu kim yapacaktır? İşte asıl düşünülmesi icap eden de budur. Evet, Düvel i Muazzama bizi bir savaşın içine iterek kendi maksadına ulaşmak istemiş ve buna kavuşmuştur da. Kimsenin buna itiraz koyacak hali yoktur. Biz dayanmak için harp ettik- Neyse bunlar artık boş... Merkezi umumide de açık açık aynı meseleleri konuştuk. Evet, diyeceğime geliyorum yine. Bir şeyler yapılacaktır, bunu kim yapacaktır? Kuvvetli bir el lazımdır, mesela Mustafa Kemal Paşa... Temiz bir maziye sahiptir. Mağlup olmamış bir kumandandır. Ordu mensupları da kendisini sayarlar. Halk da Mustafa Kemal Paşa'yı sevmektedir. Ben Mustafa Kemal Paşa'nın mühim bir işe soyunacağını tahmin ediyorum. Kendisi kongrelerde öteki arkadaşlarımızın sıkça münakaşa ettiği bir mensubumuzdur. Ama size söylüyorum, eğer bir şeyler yapmak isterse çekişmeler bir tarafa konulmalıdır. "Kendisine yardımcı olunmalıdır, önünü kesmemek, açmak ıcap eder." demiş ve öldüğü güne kadar Mustafa Kemal Paşa ile mektuplaşmış Milli mücadeleye destek vermiştir.
ORTAK GÖRÜŞ, TALAT PAŞA GERÇEK BİR VATANSEVERDİR
Gazi Mustafa Kemal Atatürk ve bütün tarihçilerin ortak görüşü; Edirneli Talât Paşa gerçek bir Vatanseverdir, Türklerin Ulus Devlet olma yolunu açan bir liderdir, yaşamı boyunca mücadelesinin tek amacı Vatanını ve milletini korumak kollamak olmuştur.
Devletine uzun yıllar hizmet ettikten sonra, "Ah Vatan..Ah Vatan.. Biz sana layıkı ile hizmet edemedik..." diyerek gitmek zorunda kaldığı Almanya'da karanlık güçlerin maşası hain ve kalles bir Ermeni suikastçının kurşunlarına hedef olarak 15 Mart 1921'de şehit olmuş. Hasret kaldığı vatanına ancak 25 Şubat 1944'te getirilerek Abide-i Hürriyet şehitliğine defnedilmiştir. Hemşehrimizi saygı ve minnetle anıyoruz. Allahın rahmeti üzerine olsun.
EDİRNE BU VATANSEVERE GEREKEN ÖNEMİ VERMEMİŞTİR
Fakat ne Türkiye ne de Edirne bu vatansever şahsiyete gereken önemi vermemiştir, en son Ermenistan’da Talat Paşa'yı şehit eden Ermeni Caninin heykeli dikilmiş, heykel de ayaklarının altına da Talat Paşa'mızın başını koymuşlardır, ulusal gazetelerde cılız birkaç haberden başka Edirne'miz den hiç kimseden etkili ses seda çıkmamıştır. Edirnelilerin Talat Paşasına Vefasını göstermesinin zamanı geldi.
EDİRNE BELEDİYE MECLİSİ ÇOK DEFA TALAT PAŞA İÇİN KARAR ALDI
1924 / 1949 yıları arasında Edirne Belediyesi bir çok kez Belediye meclisinde Talat Paşa hakkında kararlar almıştır: Cenazesinin Edirne'ye getirilerek Muradiye Camii haziresine son Şeyhülislam Musa Kazım Efendinin yanına gömülmesi, üzerine bir türbe yapılması, evinin tamir edilerek korunması ve bir heykelinin yapılması istenmişse de gerçekleştirilememiştir.
BİZİM ÖNERİMİZ, BİR HEYKEL VEYA BÜSTLE MANEVİ BORCUMUZU ÖDEMEKTİR
Türk Ocakları olarak bizim önerimiz Aşiyan düğün Salonunun alt kısmına, cadde kenarına Talat Paşamızın bir heykeli veya bir büstünün yaptırılarak özgeçmişi ile birlikte kendisini yad etmemiz ve Talat Paşa'ya olan manevi borcumuzu ödememiz gerekir.”
Yavuz Göktaş
